Człowiek znany jest z tego, że często snuje marzenia, które swoim rozmachem przewyższają rzeczywistość. Tworzy w nich imponujące budowle, snuje niezwykłe plany, wybiega myślami na przód i idealizuje pewne aspekty swojego życia. Tak kruche, delikatne i często naprawdę ambitne marzenia trudno jest spełnić. Zazwyczaj zdarza się zatem, że zderzają się one z rzeczywistością i nie wytrzymują tego spotkania. Wówczas marzenia o lepszym świecie rozwiewają się, a dana osoba musi poradzić sobie z rozczarowaniem.
Wiele przykładów takiej sytuacji można spotkać w dziełach literackich. Bohaterowie pragną zmieniać świat, a ostatecznie muszą poradzić sobie z rzeczywistością, jaka ich otacza. Przykładem takich utworów może być „Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego oraz „Ludzie bezdomni” tego samego autora, „Nie-boska komedia” Zygmunta Krasińskiego, „Kordian” Juliusza Słowackiego czy też „Lalka” Bolesława Prusa.
„Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego ukazuje trudny moment z historii Polski, jakim było odzyskanie niepodległości przez kraj. Wymagał on wówczas wiele pracy, był zniszczony latami zaborów i I wojną światową. Konieczne były reformy, które porządkowałyby jego funkcjonowanie. Mimo to wielu patriotów, takich jak Seweryn Baryka, chciało wierzyć, że będzie to wspaniałe państwo, mamił zatem syna opowieściami o szklanych domach, które nie istniały. Cezary rozczarował się zatem swoją ojczyzną.
W dziele tym zaprezentowano także marzenia bolszewików o rewolucji i uczynieniu otaczającego ich świata lepszym. Na ich propagandę złapał się Cezary, sądząc, że ich reformy z pewnością sprawią, że ludziom będzie się żyło lepiej. Ostatecznie rewolucja bolszewicka przyniosła jedynie śmierć i zniszczenie miejscom takim jak Baku. Ich słuszne ideały zostały wprowadzone w życie w sposób spaczony, nie wyzwalając ludzi pracy, tylko powodując śmierć wielu obywateli. Zderzenie z tymi brutalnymi aktami terroru sprawiło, że Cezary musiał nieustannie weryfikować to, co uważał za marzenie o lepszym świecie.
Marzenia o lepszym świecie snuł także Pankracy z dramatu romantycznego „Nie-boska komedia”. Marzył on o większej równości w świecie, w którym chłopi nie byliby już wykorzystywani, a szlachta nie cieszyłaby się licznymi przywilejami z racji samego faktu urodzenia. Jednak Krasiński pokazał, że taki świat jest według niego niemożliwy, ponieważ chłopi i inni przedstawiciele klasy niższej to osoby prymitywne, które dążą tylko do zaspokojenia swoich popędów. W jego ujęciu rewolucja szybko przeistoczyła się w orgię i krwawą rzeź. Ideały Pankracego zderzyły się z rzeczywistością i w klasistowskiej perspektywie Krasińskiego nie były one w stanie wejść w życie.
W pewnym momencie w Polsce marzenia o lepszym świecie oznaczały rzeczywistość, w której kraj ten odzyskuje niepodległość. Widać to w takich dziełach z tamtego okresu jak dramat romantyczny „Kordian”. Główny bohater to patriota, który marzy o aktywnym działaniu na rzecz uwolnienia ojczyzny spod zaborów. Kordian chce działać, dlatego też podejmuje się samodzielnego przeprowadzenia zamachu na cara w jego sypialni. Chce w ten sposób zrzucić jarzmo niewoli z rodaków.
Jednak jego marzenia o morderstwie cara są brutalnie zweryfikowane przez rzeczywistość. Kordian zaczyna bowiem odczuwać wyrzuty sumienia i nie jest w stanie zabić władcy. Mdleje przed jego sypialnią, zostaje aresztowany i skazany na śmierć. Marzenie Kordiana o pozbyciu się cara okazało się być nierealne do spełnienia, o czym bohater boleśnie przekonał się na własnej skórze.
