Filozofia poświęca wiele miejsca refleksji na temat tego, czy człowiek jest raczej samotną wyspą, czy może nie byłby w stanie przeżyć bez społeczeństwa i ma względem niego przez to konkretne obowiązki.
Dorota Korwin-Piotrowska zwraca uwagę na to, jak istotna jest konstrukcja czasu w dziele literackim i jak wiele można dzięki niej osiągnąć. Ma ona bowiem wpływ między innymi na budowanie napięcia w dziele, umożliwia połączenie ze sobą odległych wydarzeń, które niespodziewanie stają się jednym wątkiem oraz pokazuje, w jakich czasach dzieje się akcja powieści.
Groteska to popularna kategoria estetyczna, która charakteryzuje się zestawieniem w jednym dziele przeciwstawnych sobie aspektów, takich jak na przykład groza i komizm. Często pojawia się ona w dziełach literackich. Stosowanie jej jest zabiegiem, który może też wpływać na całe przesłanie utworu.
Epoki się zmieniają, a wraz z nimi modne wartości czy ideały. Nie dzieje się to jednak z dnia na dzień i całe społeczeństwo nie zmienia nagle swojego sposobu postrzegania świata. Między poszczególnymi epokami występują tak zwane czasy przejściowe, a ludzie w nich żyjący często łączą ze sobą w swoim zachowaniu cechy różnych, czasami nawet odmiennych światopoglądów.
Każda epoka kieruje się swoim własnym programem i ideami, które aktualnie stają się w danym momencie popularne. Zdarza się jednak, że w dziełach literackich spotkać można bohaterów z różnych okresów, którzy charakteryzują się podobnymi wartościami i cechami charakteru.
W literaturze odnaleźć można wiele zróżnicowanych portretów postaci kobiecych z różnych epok. Niektóre z nich stanowią swoje absolutne przeciwieństwo i można je na tej zasadzie zestawić ze sobą, ukazując różnice między nimi.
„Lalka” Bolesława Prusa to powieść pochodząca z czasów pozytywizmu. Nie zabrakło w niej jednak prób rozliczenia się ze wcześniejszą epoka, jaką był romantyzm. Prus przybliżył swoim czytelnikom to, jak w jego czasach postrzegano ideały wówczas popularne i głoszone przez takich autorów jak Adam Mickiewicz.
Bolesław Prus w swojej realistycznej powieści zatytułowanej „Lalka” zawarł wiele wątków, podjął się także próby sportretowania epok romantyzmu i pozytywizmu. Jednym z charakterystycznych elementów, które nadają jego dziełu realizmu, jest także wyjątkowo bogata panorama polskiego społeczeństwa końca XIX wieku.
Pozytywiści stworzyli bardzo bogaty program swoich działań i poglądów, a jedną z ich najpopularniejszych idei była praca organiczna. Miało to związek z niepowodzeniem kolejnych powstań narodowych, przez co społeczeństwo w dużej mierze zniechęciło się do walki zbrojnej.
W literaturze wielokrotnie można się spotkać z przedstawieniem konfliktu między osobistym szczęściem a poświęceniem się dla większej idei. Wartości te bowiem często wykluczają się ze sobą, a bohaterowie literaccy zmuszeni są do wyboru jednej z nich.
W naturę ludzi wpisane jest popełnianie przez nich błędów i uczenie się na nich. Nie ma na świecie osoby, której nie zdarzyłaby się poważna lub mniej istotna pomyłka. Jednak wiele takich niewłaściwych decyzji potrafi wpłynąć na losy danego człowieka i całkowicie je odmienić.
Najsłynniejszą powieścią Bolesława Prusa jest „Lalka”. Dzieło to powstało w czasach pozytywizmu, czyli epoki, która nadeszła po romantyzmie i która zanegowała ideały swoich poprzedników. Pozytywizm stworzył własny program i światopogląd, konsekwentnie realizowany między innymi przez artystów. Prus zalicza się do twórców tej epoki, ale w „Lalce” nie tylko przedstawił jego założenia oraz pokazał, jak były one wdrażane w życie, ale pokusił się także o ich ocenę oraz próbę zrozumienia, w jaki sposób polskie społeczeństwo reagowało na nie. W „Lalce” znaleźć więc główne hasła pozytywizmu, którymi była praca organiczna oraz praca u podstaw.