W literaturze można znaleźć wiele kreacji postaci kobiecych. Często dzięki nim autorzy przedstawiali charakterystyczne dla ich epoki wyobrażenie typowej kobiety. W wielu dziełach literackich można znaleźć pogłębione i wiarygodne obrazy kobiet, ukazujące ich charaktery, podejście do życia oraz miejsce, jakie przez lata wskazywało im społeczeństwo. W ten sposób można prześledzić zmiany, jakie następowały w kolejnych epokach oraz różnice w tym, co dane społeczności uznawały za zalety damskiego charakteru. Kompleksowe kobiece kreacje znaleźć można w takich dziełach jak „Lalka” Bolesława Prusa, „Ludzie bezdomni” Stefana Żeromskiego oraz „Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza.
Bolesław Prus w powieści „Lalka” ukazał dwie ważne postaci kobiece, które porównuje się ze sobą do dziś. Jedną z nich jest Izabela Łęcka, drugą z kolei Helena Stawska. Łęcka to arystokratka, kobieta ukształtowana przez swoje czasy i środowisko. Jest młoda i wyjątkowo piękna, ale również znana jest ze swojego emocjonalnego chłodu i rozkapryszenia. Małżeństwo traktuje jak transakcję biznesową i nikt nie jest w stanie zaspokoić jej oczekiwań. To kobieta pusta i próżna, która nigdy nie pracowała i nie wie, jak wygląda prawdziwe życie. Z kolei Helena Stawska to jej przeciwieństwo. Również jest piękna, ale musi sama o siebie zadbać. Jej mąż zbiegł za granicę i od tego czasu Stawska nie ma od niego żadnych wieści. Musi więc być samodzielna i zorganizowana, by utrzymać siebie, swoją córkę oraz matkę. Stawska jest kobietą o wiele cieplejszą, milszą i skromniejszą od Izabeli. Zdaje się być przez to idealną partnerką życiową. Los jej nie oszczędzał, ma więc w sobie dużo więcej pokory niż Łęcka.
Powieść „Ludzie bezdomni” przedstawia kreację samodzielnej, niezależnej kobiety, jaką była Joanna Podborska. Sama się utrzymywała i nie opierała się na nikim. Pracowała jako guwernantka i starała się jak najlepiej przysłużyć tym społeczeństwu. Ona również opisywana była jako młoda, piękna kobieta, jednak nie chciała wychodzić za mąż dla korzyści finansowych. Dla Joanny najwyższą wartość stanowiła rodzina, była ona także doświadczona przez los. Żeromski ukazał postać kobiecą swoich czasów – silną, niezależną, pracującą dla społeczeństwa.
Epopeja narodowa „Pan Tadeusz” dostarcza dwóch kreacji kobiecych, które często się ze sobą porównuje – Zosi i Telimeny. Zosia była młodziutką dziewczyną, którą Telimena miała wprowadzić na salony. Opisywano ją jako urodziwą, świeżą i niewinną, ceniła sobie tradycyjne wartości, szanowała rodzinę i lubiła życie na wsi. Telimena z kolei była już starszą kobietą, która lubiła się stroić i podkreślać makijażem swoje wdzięki. Ponad wieś przedkładała salony i szukała męża, który zapewniłby jej stabilizację finansową. Mickiewicz ukazał więc dwa zupełnie inne etapy życia kobiety i wykreował dwa odmienne charaktery, wyraźnie podkreślając to, że bardziej doceniania była w tamtych czasach osoba pokroju Zosi. Był to znaczący element kreacji świata przedstawionego, w którym Mickiewicz chciał upamiętnić dawną Polskę szlachecką, pełną tradycyjnych wartości i szacunku do ojczyzny oraz uwielbienia do litewskich krajobrazów.
W literaturze znaleźć więc można wiele kreacji postaci kobiecych, charakterystycznych dla czasów, w których powstawały. Śledząc je, można też prześledzić, jak zmieniały się epoki i jak postępowała emancypacja kobiet. To także zapis indywidualnych upodobań wielu autorów.