W dramacie „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego znaleźć można wiele postaci fantastycznych, które inspirowane były faktycznymi bohaterami historycznymi. Przeplatają się one w dziele wraz z rzeczywistymi postaciami i wchodzą z nimi w interakcję. Przykładem takiego bohatera może być Wernyhora, objawiający się Gospodarzowi.
Charakterystyka Wernyhory
Wernyhora to legendarny lirnik kozacki, wróżbita i wędrujący starzec. W „Weselu” jego postać ukazuje się Gospodarzowi, czyli osobie, która ma być odpowiedzialna za wzniecenie w społeczeństwie powstania, którego celem byłoby odzyskanie niepodległości przez Polskę. Wernyhora także został namalowany przez Jana Matejkę, stąd jego obecność w świadomości historycznej narodu. Wernyhora był świadomy, że to przywileje szlacheckie i zepsucie moralne, jakie prezentował ten stan, doprowadziły do upadku Polski. Wieszczył jej jednak ponowne odzyskanie wolności i odrodzenie się kraju.
Zjawa ta zachęcała Polaków do prób zbrojnego odzyskania przez nich niepodległości. Ukazał się on Gospodarzowi, który miał przewodzić powstaniu i który był łącznikiem między szlachtą a chłopami. Wernyhora próbował zmotywować społeczeństwo do walki i dać mu siły do podjęcia tego wysiłku. Jest on postacią pełną siły i zapału, nie trwoni czasu na bezowocne rozmyślania i chce od razu przechodzić do działania. Wernyhora jest więc przeciwieństwem Polaków pogrążonych w bierności i w marazmie. Jest zwolennikiem czynów, nie zaś dysput i do tego też próbuje namówić Gospodarza.
Wernyhora wybrał Gospodarza na przywódcę powstania, w którym miała wziąć udział szlachta oraz chłopi, ponieważ liczył, że pogodzi on ze sobą te dwa światy i weźmie na siebie ogromną odpowiedzialność, łączącą się zawsze z rolą przywódcy. Niestety – Gospodarz raczej słuchał swojej żony, która kazała mu iść spać, a otrzymany od Wernyhory złoty róg, którym miał dać sygnał do początku powstania, oddał Jaśkowi, który później zgubił go.
Widmo Wernyhory jest więc postacią bardzo aktywną, starającą się nakłonić Polaków do działania i szukającego przywódcy, który podoła odpowiedzialności za wzniecenie powstania. Niestety wysiłki Wernyhory idą na marne, mimo iż daje on z siebie wszystko. Jego starania nie zdołały sprawić, że mentalność narodu polskiego zmieniła się. Wernyhora pozostaje jednak nadal symbolem patriotyzmu, zaangażowania oraz drzemiącego w ludziach potencjału, którego Polacy nie potrafili z siebie wydobyć.